یوزپلنگ آسیایی یا به عبارت بهتر همان یوزپلنگ ایرانی که به تیزپای ایرانی نیز شهرت داد زیرگونه‌ای به شدت در خطر انقراض از یوز پلنگ می‌باشد تا این لحظه فقط چند قلاده از این حیوان در کشورمان باقی مانده است.
زیستگاه یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) مناطق بیابانی بود و چندین سال است که گونه ی آن در خط انقراض است. با توجه به تحقیقات به عمل آمده تعداد یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) تقریبا ۷۰ تا ۱۰۰ قلاده در ناحیه کویر مرکزی (میاندشت، نایبندان، دره انجیر، خارتوران) می‌باشد.
این اطلاعات براساس نقشه برداری‌های زمینی است که با استفاده از حدود ۱۲۰۰۰ دوربین دیدشب که در نواحی مختلف گذاشته شده بود بیان می‌شود. کشور عزیزمان ایران از دهه ۷۰ میلادی به عنوان تنها زیستگاه یوزپلنگ آسیایی(یوز ایرانی) معرفی می‌شود. جالب است بدانیم تنها نژادی که یال دارد یوز ایرانی است.
سال ۲۰۰۱ میلادی دستورکاری کلید خورد مبنی بر حفاظت از یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) این پلن با همکاری سازمان ملل و سازمان حفاظت از محیط زیست شروع به کار کرد و برای این کار ۵ ناحیه انتخاب شدند که بیشترین تعداد یوز در این نواحی بود (حدود ۸۰ % یوزها) از جمله این مناطق می‌توان به پارک ملی توران، پارک ملی کویر در استان سمنان، ناحیه حفاظت شده بافق و مناطق حیات وحش دره انجیر و نایبندان در استان یزد.
باتوجه به اینکه در مناطقی کمبود شکار برای یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) وجو دارد احتمال شکار گوسفندان اهالی محلی در این مناطق زیاد است بنابراین آموزش به مردم محلی نیز شروع شده و از مردم درخواست شد که اگر یوزپلنگ به گوسفندانشان حمله کرد اجازه بدهند یوزپلنگ دامشان را شکار کند و از خود مقاومتی نشان ندهند، باید توجه داشت که یوز پلنگ مانند گرگ تمام گوسفندان را از بین نمی برد و فقط یک دام را شکار می‌کند و با توجه به اینکه تمامی یوزهای ایرانی بیمه هستند اگر یوز پلنگ آسیبی به دام‌های آنها برساند بیمه موظف خواهد بود کلیه خسارات آنها را پرداخت کند.
در سال ۲۰۰۷ میلادی گردنبندهایی روی یوزها نصب شد که مجهز به جی پی اس و یک فرستنده رادیویی است هدف از نصب این گردنبندها کنترل بیشتر جهت انجام پروژه‌های حفاظتی برای این حیوان است و سوم خردادماه ۹۴ جریمه شکار یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) از بیست میلیون تومان به صد میلیون تومان افزایش یافت.
همینطور در مناطقی از کشورمان که زیستگاه یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) است مثل یزد،سمنان،اصفهان،کرمان،خراسان بخشی از کتاب استان شناسی دوره دبیرستان این مناطق در مورد یوزپلنگ آسیایی شرح داده شده تا با تشریح این موضوع به حفظ یوز ایرانی کمک کنند. در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴ بر روی لباس بازیکنان تیم ملی کشورمان یوزایرانی نقش بسته بود.
حدودا دوهزار سال قبل یوزپلنگ‌ها در بیشتر مناطق آسیا وجود داشتند ولی حالا فقط در قسمت‌های دورافتاده‌ای در بیابان‌های ایران وجود دارند. یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) در مناطق باز و علف زار،دشت‌های کوچک،مناطق نیمه بیابانی و دیگر منطقه‌هایی که می‌توانند شکار کنند زندگی می‌کنند.
یوزپلنگ ایرانی در شهرهایی مثل سمنان،یزد،خراسان شمالی،خراسان رضوی،خراسان جنوبی،کرمان و همینطور تهران وجود دارد سال ۹۱ شمسی در درونه شهرستان بردسکن یک قلاده یوزپلنگ ایرانی دیده شده و تصاویری از آن منتشر شد.
روز به روز از وسعت زیستگاه یوزپلنگ ایرانی کاسته می‌شود و دلایل آن تبدیل زیستگاه‌ها به زمین کشاورزی و مسکونی و همینطور از بین رفتن مراتع بدست حیوانات اهلی در نتیجه کمتر شدن تعداد آهو و گوزن که منبع غذایی یوزپلنگ ایرانی است و گاهی شکار این حیوان به دست افراد ناآگاه، تقسیم شدن زیست گاه‌ها با ساخت و ساز و افزایش بیابان می‌توان نام برد.
یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) جنس ماده مثل جنس نر منطقه و محدوده خاصی را تصرف نمی کند و دلیل آن این است که جنس ماده یوزپلنگ ایرانی در مناطق مختلف حرکت می‌کنند و این مسئله ضرورت حفظ زیستگاه‌ها را خاطر نشان می‌کند.
در ایران یوزپلنگ آسیایی اغلب در کویر دیده می‌شد ولی به علت اینکه در بیابان خیلی راحت به دست شکارچیان کشته می‌شدند به منطقه‌های بلندتر و نیمه کوهستانی پناه بردند و حالا اغلب در این مناطق و دره‌های خشکی در بین کوه مشاهده می‌شوند.
اقدامی که سازمان محیط زیست با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد انجام دادند این بود که با نظارت روی زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی و نصب دوربین‌هایی در این مناطق حفاظت از یوزپلنگ آسیایی (یوز ایرانی) را افزایش دادند اما همچنان یاری و مساعدت هم میهنان عزیز را می‌طلبد تا هرچه بیشتر در جهت حفظ این حیوان تلاش شود.
یوزپلنگ ایرانی به عنوان سومین گربه سان زیبای آسیایی شناخته می شود که در آستانه انقراض قرار دارد و بیم آن می رود که برای همیشه نه تنها ایران بلکه جهان این گونه جانوری را از دست بدهد و اینگونه محیط زیست و گنجینه حیات وحش کشور دچار نقصانی بزرگ شود.
به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، مطلوب بودن زیستگاه های طبیعی از ارکان مدیریت و حفاظت گونه های ارزشمند محسوب می شود زیرا توجه به این مهم تأثیر بسزایی بر بقاء و تولیدِمثل گونه ها خواهد داشت. یوزپلنگ ایرانی یکی از گونه های کمیابی به شمار می رود که این روزها در معرض خطر انقراض قرار دارد و به گفته مسوولان زیست محیطی در یک قدمی نابودی است. خبری که چند سال پیش نیز مرتضی اسلامی نماینده هیأت موسس و مدیرعامل پیشین انجمن یوزپلنگ ایرانی از وضعیت بحرانی یوز ایرانی داده بود.
نامگذاری ۹ شهریور به نام روز ملی یوزپلنگ ایرانی به پیشنهاد انجمن حمایت از یوزپلنگ ایرانی در حالی صورت گرفت که نگرانی ها از انقراض این گونه کمیاب شدت گرفته بود و حرکت های مردمی و برنامه های فراگیری برای حمایت از یوزپلنگ ایرانی در سراسر کشور به صورت خودجوش شکل گرفت.
حادثه ای که در یک روز گرم تابستانی در ۱۳۷۳ خورشیدی رخ داد و توجه همگان را به خود جلب کرد؛ گرمای شدید سبب شد تا یک یوزپلنگ ماده همراه با سه توله اش راهی نخلستان های اطراف شهرستان بافق در استان یزد شود تا با نوشیدن آب عطش خود را فرو بنشاند اما مردم محلی با سنگ و چوب به این حیوان حمله کردند، به طوری که ۲ توله در دم جان دادند و یک توله دیگر که نیمه جان بود به دست مأموران افتاد. این توله یوز به تهران منتقل شد تا نجات یابد. چندی بعد نام ماریتا را بر او گذاشتند و به پارک پردیسان تهران منتقل کردند. این یوزپلنگ آسیایی بعدها به سمبل مظلومیت یوزپلنگ‌ها و حیات وحش ایران تبدیل و مُهر تأییدی بر گواهی فقر اطلاعات مردم در مواجهه با حیات وحش و محیط زیست شد. ماریتا ۹ سال به تنهایی در زیستگاه پردیسان زندگی کرد اما به دلیل تنهایی و نبود جفت هرگز نتوانست مادر شود و نسل خود را در ایران زیاد کند. این توله یوز سرانجام در دی ۱۳۸۲ خورشیدی از دنیا رفت. همین مسأله سبب شد تا تشکل‌های زیست‌محیطی همراه با گردانندگان پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در ۱۳۸۶ خورشیدی تصمیم بگیرند تا ۹ شهریور را به نام یوزپلنگ ایرانی در تقویم ملی ثبت کنند تا اینگونه بر لزوم بقای یکی از مهم‌ترین گونه‌های جانوری در معرض انقراض در ایران تأکید کرده باشند.
بر پایه آمارهای منتشره از طرف سازمان حفاظت از محیط زیست ۸۰ سال پیش جمعیت تعداد یوزها در کشور ۴۰۰ قلاده پیش بینی شده بود که چند سال بعد به حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ قلاده رسید و در نهایت حدود ۲۵ سال پیش به ۱۰۰ قلاده کاهش یافت، از آن زمان تا کنون با توجه به شرایط، منابع مختلف و برآوردهای مطرح شده به طور دائم آماری میان ۴۰ تا حداکثر ۱۲۴ یوز را در کشور داشته ایم که امروزه این تعداد بدون هیچگونه اعلام رسمی به طور قطع کمتر از برآوردهای قبلی است.
عوامل انسانی به عنوان تهدیدی جدی برای بقای این گونه های کمیاب شناسایی شده، به طوری که در کشور از ۱۵ سال پیش تاکنون ۲۸ قلاده به طور مستند و شاهدان عینی به دست عوامل انسانی از میان رفته و همچنین حدود ۱۶ یوز هم بر اثر تصادفات جاده ای از دست رفته اند. مرتضی اسلامی مدیرعامل سابق انجمن یوزپلنگ ایرانی با اشاره به اینکه جاده های کشور برای این گونه از حیوانات امن نیست، در یک نشست خبری گفته بود: تاکنون هفت یوز بر اثر تصادف در محور عباس آباد جاده سمنان-مشهد کشته شده اند که ۲ تای آن ماده بودند. متاسفانه این محور نقطه آسیب پذیر برای جمعیت یوز پلنگ به شمار می آید. وضعیت حفاظت از یوزها در کرویدورها خوب نیست و نقاط حادثه خیز جاده ها برای یوزها باید ایمن سازی شوند؛ بسیاری از جمعیت زادآور هم بر اثر تصادف از میان رفتند.
باید گفت که وضعیت این گونه ها در شرایط بحرانی قرار دارند. در همین ارتباط ریتا گرون‌والد فعال زیست محیطی از مرکز پژوهشی "De Wildt" در آفریقای جنوبی، می گوید: در میان گونه‌های بزرگ حیوانات در معرض خطر، یوزپلنگ‌ها اغلب فراموش می‌شوند در حالی‌که آمار نشان‌دهنده کاهش تعداد آنان بسیار ترسناک است. در یک یا دو نسل آینده جمعیت یوزپلنگ‌های وحشی احتمالا از میان می‌رود. ما باید به مردم در مدارس، انجمن‌ها و سازمان‌های شکار و جوامع محروم در این مورد آموزش دهیم.
دشواری‌های زندگی یوزها در محیطی حفاظت‌شده
کمبود شکار و از دست دادن توله‌ها که گاهی طعمه شکار عقاب‌ها، شیرها و کفتارها می‌شوند، از جمله عواملی به شمار می رود که تطبیق زندگی با محیط را برای یوزپلنگ های تیزپا دشوار می‌کند. باید گفت یوزها به طور طبیعی توانایی زیادی برای وفق دادن خود با زندگی در مناطق زیستی حفاظت شده ندارند زیرا آنها عادت به طی مسافت‌های طولانی دارند. در مطالعه پژوهشی اخیر که در نشریه تخصصی آمریکایی Proceedings of the National Academy of Sciences به چاپ رسید، به جزئیات زندگی یوزپلنگ‌ها در خارج از مناطق حفاظت شده اشاره شده است. لوری مارکر یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: ما باید برنامه‌هایی را تدوین کنیم که به واسطه آن یوزپلنگ‌ها قادر به بقا در کنار انسان‌ها باشند. بهبود روش‌های مدیریت گله‌داری برای کاهش کشتار جمعی یوزپلنگ‌ها به وسیله کشاورزان و تشویق برای استفاده از سگ‌های گله آناتولی که به طور دائم با گله زندگی می‌کنند، از جمله راه‌هایی هستند که این کارشناس برای جلوگیری از انقراض یوزپلنگ‌ها پیشنهاد می‌دهد.
همچنین در همین ارتباط حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست، می گوید: قرار است که با خروج ۵۰ درصدی دام از خارتوران و میاندشت و همچنین خروج سگ های گله از زیستگاه یوز و گسترش مناطق تحت مدیریت محیط زیست بخشی از برنامه‌های حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که پنج سال آینده انجام خواهد شد. با خروج ۷۵ درصد سگ های گله آسیب رسان به یوز از زیستگاه یوزپلنگ های آسیایی کمتر می شود و چراکه مطابق با پیش بینی های انجام شده بخشی از مخاطرات مربوط به سگ های گله به این شکل می تواند مدیریت شود. علاوه بر این، قصد داریم سگ هایی که به یوز آسیب نمی زنند و در عین حال وظیفه حفاظتی از دام را هم انجام می دهند؛ جایگزین سگ‌های گله آسیب‌رسان کنیم.
نجات یوزپلنگ آسیایی از خطر انقراض با همکاری ایران و آمریکا
با وجود تنش های موجود در روابط سیاسی میان ایران و آمریکا اما کارشناسان حیات وحش ۲ کشور در زمینه نجات یوزپلنگ های آسیایی از خطر انقراض سال های طولانی است که با یکدیگر همکاری می کنند. فعالان محیط زیست آمریکایی از پروژه ای پشتیبانی می کنند که در آن انجمن محیط زیست ایران و برنامه توسعه ملل متحد در تلاش هستند تا از انقراض نسل یوزپلنگ آسیایی که به آنها یوزپلنگ ایرانی نیز گفته می شود، جلوگیری کنند. در همین زمینه لوک هانتر مدیر اجرایی سازمان غیر دولتی پانترا در نیویورک گفته بود: این یک مورد فوق العاده برای حفاظت فوری از گونه ای یوزپلنگ است که ارجح تر از اختلافات سیاسی است. به باور او، هم ایرانی ها و هم آمریکایی ها متوجه هستند که ما نمی توانیم اجازه دهیم تا سیاست بر زندگی یوزپلنگ ها اثر گذار باشد. اگر این کار را بکنیم، آنها از دست می روند.
اگر برای حیون خونگی عزیزت نیاز به مشاوره و ویزیت دامپزشک داری ؟کافیه به صفحه مشاوره آنلاین مراجعه کنی و درخواستت رو ثبت کنی. خیلی سریع باهات تماس میگیریم.دامپزشک آنلاین
اگر شما نیز تجربه ای در این باره دارید در قسمت دیدگاهها با ما در میان بگذارید
- لندینگ پت مجله آنلاین است که به همت فعالان و طرفداران حیوانات ایران منتشر می‌شود و به هیچ یک از شرکت‌ها و افرادی که در حوزه حیوانات خانگی فعالیت تجاری می‌کنند وابسته نیست در نتیجه این مجله تنها رسانه‌ی مکتوبی است که رشد و شکوفایی خود را در توسعه و تثبیت تمام دست اندرکاران این حوزه می‌بیند مجله آموزشی حیوانات خانگی و سایت اینترنتی این رسانه یک حلقه‌ی اتصال بی بدیل برای دسترسی به تمامی دوست داران حیوانات خانگی و حیات وحش، مصرف کنندگان کالای این حوزه و شرکت‌های مرتبط است.
© کلیه حقوق قانونی این سامانه متعلق به لندینگ پت می‌باشد.
دیدگاه خود را بنویسید