اسب های ایرانی

اسب ایرانی: در ایران نژادهای زیاد و گوناگونی از اسب‌ها وجود دارد که حاصل آمیختگی اسب‌ها به‌وسیله‌ی انسان‌ها با استفاده از روش مصنوعی و یا به روش انتخاب طبیعی هستند. همان‌طور که می‌دانیم کشور ایران در گذشته بسیار پهناورتر بوده است و دسترسی به مناطق و شهرهای مختلف کشور، خارج از قدرت نیروی انسانی بوده از همین رو ایرانیان شروع به پرورش اسب کردند و در هر منطقه‌ای با توجه به شرایط و کاربرد اسب در آن منطقه نژاد گوناگونی را به وجود آوردند این‌گونه شد که ایران را مهد پرورش اسب می‌دانند. مارکوپولو هم در این باره می‌نویسد: در ایران بهترین و زیباترین اسب‌های جهان موجود است. در ادامه مطلب به معرفی نژادهای اسب ایرانی می‌پردازیم.

نژاد اسب بومی ایران

اسب‌ها که نمادی از نجابت و زیبایی هستند یکی از پرنقش‌ترین و اصیل‌ترین حیوانات اهلی در دنیای اسطوره‌های ایران باستان به حساب می‌آیند. ایران منشا بسیاری از نژادهای اسب است و اسب بومی ایران یکی از مشهورترین اسب‌های قدیمی جهان است. این نژاد اسب ایرانی را جد تمام اسب‌های اصیل و ممتاز امروزی می‌دانند که دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی است. ایران باستان سرزمین پرورش بهترین اسب‌های امروزی بوده است، زیرا همه‌ی رنگ‌های موجود دراسب‌های امروزی در ایران باستان بوده و همین‌طور در آن زمان علاقه برای پرورش اسب در میان مردم موج میزده است.

اسب خزر

این نژاد اسب ایرانی که به اسبچه خزر و همین‌طور اسب کاسپین معروف است، قدمتی 3000 ساله دارد و نه‌تنها در ایران بلکه در جهان، قدیمی‌ترین اسب شناخته‌شده و اصالت این اسب به دوران قبل از تاریخ برمی‌گردد زیرا، استخوان‌های اجداد این نژاد اسب ایرانی در کنار استخوان‌های حیواناتی نظیر دایناسورها یافت شده است. این موضوع باعث شد که حتی بگویند نژاد اسب عربی که آن را از قدیمی‌ترین اسب‌ها می‌دانند به نژاد این اسب ایرانی برمی‌گردد.

اسب کاسپین

در گذشته پادشاهانی مثل کورش و داریوش هخامنشی از این نژاد اسب ایرانی استفاده کرده و آن‌ها را به ارابه می‌بستند و به شکار شیر می‌رفتند. سال‌های زیادی این نژاد اسب ایرانی منقرض اعلام شده بود تا اینکه خانم فیروز در سال 1965 در منطقه‌ای به نام خزر در جنوب شهر آمل متوجه تعدادی از این نژاد اسب ایرانی شد، از این‌رو نام این نژاد خزر گذاشته شد.

اسب کردی

از دیگر نژادهای اسب ایرانی می‌توان به اسب کردی اشاره کرد. نژاد اسب کردی طبق نوشته‌های جهانگردان از اول تاریخی که نوشته شده گرفته تا امروزه، این نژاد اسب ایرانی از زیبایی خاصی برخوردار است و دارای استقامت بی‌نهایتی هم است. خیلی قانع و کم خوراک بوده و در زمستان‌های سختی که نواحی کوهستانی کردستان دارد که هیچ وسیله نقلیه‌ای قادر به رفتن و عبور کردن نیست، از این نژاد اسب ایرانی برای امدادرسانی و کمک استفاده می‌کنند.

اسب قره‌باغ

اسب قره‌باغ از نژاد اسب‌های قدیمی ایرانی است و در شمار اسب‌های باستانی قرار می‌گیرد. این نژاد اسب ایرانی از نظر صفات ظاهری و ژنتیکی نسبت به سایر توده‌های ایرانی وضعیت مثبت‌تری دارد ولی به‌عنوان یک نژاد اسب ایرانی، ثبت جهانی نگردیده و فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته است. نژاد قره‌باغ به دلیل زندگی در مناطق کوهستانی از نظر اندامی بزرگ نیستند اما از نظر عضله بندی و تاندون خیلی مقاوم و قوی و مخصوص زندگی در کوهستان هستند.
از این نژاد اسب‌ها برای ورزش‌هایی مثل چوگان و کالسکه‌رانی و همچنین آموزش کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود.

اسب عربی

یکی از نژادهای اسب ایرانی اسب عربی است که به آن اسب اصیل هم گفته می‌شود. این نژاد از جمله نژادهای اسب سبک در جهان و متعلق به منطقه‌ی خاور میانه است. علت اینکه می‌گوییم اسب عربی اما آن را متعلق به ایران می‌دانیم این است که ایران در گذشته پهناورتر بوده و بیشتر کشورهای کنونی بخشی از ایران محسوب می‌شدند.

شناسایی این نژاد اسب ایرانی به دلیل سر متمایز و دم بلند آن آسان است، این اسب‌ها توسط بازرگانان و یا جنگ‌ها به سراسر جهان انتقال یافته‌اند همچنین از این نژاد اسب ایرانی برای بهبود بخشیدن ویژگی‌های دیگر نژادها از جمله قدرت تحمل بالا، فرمان پذیری و سرعت استفاده می‌شود. اسب‌های عرب، اسب‌هایی خونگرم، باهوش، زیرک و حساس می‌باشند و ارتباط قویی بین آن‌ها و سوارکارشان است اما ممکن است همین ویژگی باعث شود عادت‌های بد را سریع‌تر از بسیاری از نژادهای دیگر فرابگیرند.

یموت (یمود)

از دیگر نژادهای اسب ایرانی می‌توان به اسب نژاد یموت اشاره کرد. یموت نام طایفه‌ای از ترکمن‌ها است که کوچ‌نشین هستند. بیشتر مردم ترکمن در شهرهای گنبد کاووس و گمیشان و آق قلا در بندر ترکمن را یموت تشکیل می‌دهند که به دلیل نقل‌وانتقال‌هایی که در کوچ‌های خود و گذر از مناطق صعب‌العبور، به اسبی توانا نیاز داشتند. بنابراین، خون اسب‌های عرب ایرانی و اسب‌های فلات ایران را وارد گله‌های این نژاد اسب ایرانی کردند به‌طوری‌که در این اسب‌های ترکمن تأثیرپذیری از اسب عرب مشهود است. اسب یموت دارای دو تیره به نام‌های گتمن و یمرعلی است.

نژاد چناران

این اسب‌ها بومی منطقه چناران خراسان هستند که از آمیزش اسب سیلمی عرب با مادیان آخال تکه به وجود آمده‌اند. این نژاد اسب ایرانی ویژگی‌های نو و برجسته‌ای دارد و همین‌طور در شرایط سخت نیز سازگاری او زیاد است. اسب‌های چنارانی از نظر رفتاری به اسب‌های عربی شباهت زیادی دارند همچنین این نژاد اسب ایرانی در قاره آسیا یکی از بهترین و مشهورترین اسب‌ها برای سوارکاری شناخته‌شده است. این نژاد اسب ایرانی مانند دیگر نژادهای اسب ترکمن دیر بالغ می‌شوند و عمر مفید و طولانی‌تری نسبت به دیگر اسب‌ها دارند همین‌طور اسب‌های ترکمن چنارانی عمر ورزشی بالایی دارند و برای انواع رشته‌های ورزش سوارکاری مناسب هستند.

آخال تکه

منشا اولیه‌ی اسب‌های آخال تکه روستای میان کویری به نام آخال در ترکمنستان است که برخی معتقدند نژاد این اسب، ایرانی است زیرا درگذشته‌ها که ایران کشور پهناورتری بوده، ترکمنستان نیز بخشی از ایران بوده است.

اسب دره شوری

اسب‌های دره شوری یکی از زیباترین و اصیل‌ترین نژادهای اسب ایرانی هستند و بر اساس تاریخ اولین کسانی که اسب را رام کردند و مورداستفاده قراردادند اقوام بیابان‌گرد و عشایر بودند. این نژاد اسب ایرانی که طرفدارهای بسیاری در سوارکاری دارند، تلفیق‌شده از نژاد اسب‌های فلات ایرانی هستند که توسط انتخاب طبیعی و یا انتخاب مصنوعی مردم دره شور دچار تغییراتی شدند و یکی از نژادهایی که به وجود آوردند نژاد اسب دره شوری بود که این نژاد اسب ایرانی بسیار پرخون و چالاک هستند و دمی برافراشته و زیبا دارند.

در گذشته بر اساس شرایط کوچ و سلیقه خان‌های دره شوری (دره شور نام ییلاق آن‌ها است) که به زیبایی اسب‌ها اهمیت می‌دانند، نژاد اسبی را به وجود آوردند که هم زیبایی منحصر به فردی داشته باشد و هم‌دست و پای محکمی نیز داشته باشد.

اسب دره شوری

اسب سیستانی یا بلوچ

این اسب در سیستان و بلوچستان زیست می‌کند اما متأسفانه به دلیل توجه بسیار کمی که به این نژاد اسب ایرانی شده، متأسفانه در حال انقراض است. در حال حاضر تعداد کمی از این اسب‌ها در مرزهای سیستان و بلوچستان زیست می‌کنند. از آنجایی که اسب‌های ایرانی را در اصطلاح اسب شناسی (خون داغ ) به معنی پر هیجان و تندرو می‌دانند اما اسب سیستانی تنها اسب (خون سرد) در نژاد اسب ایرانی است. این اسب‌ها بسیار تنومند و عضلانی هستند، دست و پای قویی دارند، بسیار سنگین وزن و در عین حال آرام، صبور و فرمان پذیر هستند. سالیان سال است که از این اسب برای بارکشی و مراسم‌های محلی استفاده می‌کنند و از آنجایی که محل زندگی این اسب‌ها فقط در استان سیستان و بلوچستان است، آن‌ها را اسب‌های سیستانی نامیده‌اند.

اسب تالشی

از دیگر نژادهای اسب ایرانی می‌توان به نژاد تالشی اشاره کرد. اسب تالشی اسبی است که دارای استقامت بسیار زیاد است زیرا بیشتر در مسیرهای سراشیبی مورداستفاده قرار می‌گیرد و بیشتر مردان تالش از این نژاد اسب ایرانی برای کار استفاده می‌کنند. در فصل‌هایی هم که کار نیست آن‌ها را در شالیزارها رها می‌کنند زیرا در منطقه تالش، حتی مکانی برای تمرین دادن اسب‌ها ندارند و هرساله تعداد زیادی از این اسب‌ها که رها شده‌اند، بر اثر تصادف جان خود را از دست می‌دهند.

معرفی نژادهای اسب ایرانی

همانطور که می دانید ایران در زمان های گذشته سرزمین بسیار پهناوری بوده است و در آن زمان برای دسترسی به شهرها و مناطق مختلف کشور نیاز به قدرت بالاتری از نیروی انسانی احساس می شده است، از همین رو ایران در زمان های گذشته مهد پرورش اسب های مختلفی به شمار می رفته! ما در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت قصد داریم تا درباره ی نژادهای اسب ایرانی و همچنین تاریخچه ی اسبچه خزر که در واقع قدیمی ترین نژاد اسب در ایران محسوب می شده نیز صحبت کنیم، نژادهای متنوعی از اسب در ایران وجود دارد. نژادهای مختلف اسب حاصل آمیختگی اسب‌ها توسط انسان بوده و یا به روش انتخاب طبیعی بوجود آمده اند؛ در ادامه همراه با ما باشید تا بیشتر درباره ی نژاد اسب های ایرانی بدانید.

مختصری از تاریخ اسب در ایران

ایران سرزمینی پهناور و می تواند مهد پرورش اسب و مبدا نژادهای گوناگونی از این گونه ی جانوری بوده است، ما در ایران ثروتی بی همتا با سابقه‌ ای به طول تاریخ تمدن جهان به نام اسب بومی ایران داریم. ویژگی های منحصر به فرد این گونه ی جانوری گواهی بر جد تمامی اسب های اصیل و ممتاز امروزی بوده و با علم به اینکه ایران باستان محل پرورش بهترین اسب‌ های جهان بوده و با نگاهی به آثار تاریخی و عقاید دیرین شناسان می ‌توان ایران را مهد پرورش اسب دانست که منشا سایر نژادهای اسب امروزی است. تمامی این اسب‌ها دارای شجره ‌نامه و شناسنامه انفرادی بودند و عموما در سواره نظام ارتش استفاده می‌شدند. در آن زمان بر اساس قوانین وضع شده هر ایرانی باید سوارکاری را می‌آموخت.

مارکوپولو هم در اینباره می نویسد: در ایران بهترین و زیباترین اسب‌های جهان موجود است و با توجه به شهرت آنها بازرگانان خارجی آنها را برای فروش به هندوستان آورده و به بهای هنگفتی می‌ فروشند، بهای هر اسب ۲۰۰ لیره طلا می ‌باشد.

اسب ترکمن

یکی دیگر از نژادهای اسب ایرانی، اسب ترکمن است که در منطقه ی ترکمن صحرا زیست می کند و در حال حاضر هم در این منطقه در حال پرورش است. رنگ این گونه ی جانوری خاکستری بوده و بدنی کشیده و لاغر دارا می باشد. شکم اسب ترکمن بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسب، تخت است به عبارت دیگر شکم آنها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع اعلام شده است. از دیگر ویژگی های ظاهری که اسب ترکمن دارا می باشد قدی بین ۱۴۸ تا ۱۵۵ و گوشهای بلند و متحرک، سینه فراخ، کپل کم شیب با عرض مناسب، مفاصل قوی، سم های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی هستند. طیف رنگ این گونه از اسب شامل کهر، نیله (طوسی)، سمند، کرنگ، قره کهر، ابرش، سیاه، و سفید می باشد. از گورهای سکایی یافت شده در پازیریک واقع در کوه‌های آلتای، آثاری از اسب ترکمن مربوط به ۴۰۰ سال قبل از میلاد به دست آمده است.

از جمله نژادهای شناخته شده از اسب ترکمن نیز شامل یموت، اسب آخال تکه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب ترکمن و اسب عرب) می باشد.

اسب کردی

اسب کردی، از دیگر نژادهای اسب ایرانی است که اصالت آن از مبدا نخستین دوره ثبت شده در تاریخی بر می گردد و از روزگار شیرین باستان افسانه ای سرچشمه می گیرد. نژاد کرد امروزی نه تنها از زیبائی خاص برخوردار است بلکه دارای استقامت بی نهایت هم می باشد. این گونه از اسب در مسابقات چوگان هم بسیار موفق بوده اند و لازم به ذکر است که بسیاری از اسب های کرد در مسابقات پرش و سواری استقامت افتخارات ارزنده ای را کسب کرده اند. اسب کرد فوق العاده قانع و کم خوراک و در زمستان های سخت نواحی کوهستانی کردستان که هیچ وسیله نقلیه ای قادر به حرکت و عبور نیست عامل انتقال امداد و بیماران از روستائی به روستای دیگر یا به مرکز پخش است و دلیل ماندگاری را می توان همین مقاومت بی مانند در کوهستان دانست. لازم به ذکر است که از گذشته تا کنون داشتن اسب کرد نمادی فرهنگی و تاریخی مردم کرد بوده و داشتن آن همواره برای خانواده ها مایه مباهات و فخر بوده است.

عمدتاً این نژاد در منطقه کرمانشاه و مناطق اطراف آن و استان های آذربایجان غربی و قسمتی از زنجان (سلطانیه)، لرستان و کردستان و اصفهان پراکنده می باشند و همچنین به کشورهای همجوار ایران نظیر عراق، ترکیه و قسمتی از جمهوری آذربایجان انتقال یافته و جمعیت مناسبی را تشکیل داده است.

اسب عرب

اسب عربی یکی از نژادهای اسب ایرانی است که در برخی موارد به آن اسب اصیل هم گفته می شود و از جمله نژادهای اسب سبک در جهان و متعلق به منطقه ی خاورمیانه می باشد، (لازم به ذکر است علت این که می گوییم اسب عربی اما آن را متعلق به ایران می دانیم، وسعت سرزمین پهناور ایران در سالیان دور نیز بوده است که بیشتر کشورهای کنونی در گذشته بخشی از ایران محسوب می شدند، لذا در کل متن اگر چنین جملاتی را مشاهده کردید دچار سوء تفاهم نشوید) شناسایی این نژاد به دلیل شکل سر متمایز و دم بلند آن آسان است. اسب های عربی در منطقه خاورمیانه به وجود آمده و از آن جا از طریق بازرگانی یا جنگ‌ها به تمام جهان انتشار یافته‌اند؛ همچنین از این نژاد برای بهبود بخشیدن ویژگی‌های دیگر نژادها از قبیل قدرت تحمل بالا، فرمان پذیری و سرعت استفاده می‌شود. این گونه از اسب قدی به طول ۱۴۲ تا ۱۵۴ سانتی متر دارد و وزن آن چیزی بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم برآورد شده است. اسب‌های عرب اصیل به رنگ‌های کهر، نیله (خاکستری)، کرنگ، مشکی و ابرش یافت می‌شوند، عمده‌ترین رنگ‌هایی که در این نژادیافت می‌شوند به ترتیب کهر، نیله و کرنگ می‌باشند.

اسب‌های عرب اسب‌هایی خون‌گرم، باهوش، زیرک و حساس می‌باشند که این ویژگی‌ها باعث ارتباط قوی تر بین آن‌ها و سوارکارشان می‌شود اما همین ویژگی‌ها نیز می‌تواند سبب این شوند که عادت‌های بد را سریع تر از بسیاری از نژادهای دیگر فرا بگیرند

اسب‌ خزر

یکی دیگر از نژادهای اسب ایرانی که قدمتی بسیار طولانی در ایران دارد و از آن به عنوان یکی از نژادهای پایه در سطح بین المللی شناخته شده است که بدلیل عدم توجه به پرورش و مطالعات مرتبط با این حیوان در آستانه انقراض قرار دارد. برای پرورش این گونه ی جانوری در استان های شمالی کشور شرایط مناسبی وجود دارد اما متاسفانه با توجه به عدم توجهات لازم اسب خزر یا همان اسب کاسپین که از شاهکارهای خلقت در آفرینش به شمار می رود در کشورهای خارجی نظیر استرالیا، انگلی و آمریکا در حال حاضر پرورش می یابد. و در استان گیلان که سرزمین و موطن اصلی اسب خزر است اثری جدی از پرورش و مطالعات مرتبط با این حیوان مشاهده نمی شود. از ویژگی های ظاهری این حیوان به قدی در بین ۹۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر با تناسب بدنی کامل اشاره کرد.

” لوئیز فیروز” این اسب را که کشاورزان محلی با نام “مولکی” یا ” پوزکی” به معنی پوزه کوچک می شناخت، اسبچه خزر نامید البته لازم به ذکر است که در گستره ی تحقیقات بعدی به نام این اسب “اسب مینیاتوری دریای خزر” و در نهایت به “اسب خزر یا اسب کاسپین” تغییر یافت.

اسبچه خزر، اسبی با قدمتی سه هزار ساله

اسبچه یا همان اسب مینیاتوری همانطور که گفتیم گونه بسیار زیبا از نژادهای اسب ایرانی است که در شهرهای شمالی کشور زیست می کرده است و همچنان هم در این منطقه وجود دارد اما آنچنان توجهی به آن نمی شود در حالی که در کشورهایی نظیر انگلیس، فرانسه و … ما شاهد این جاندار زیبای ایرانی هستیم.

اسبچه خزری با اندامی کوچک و قدرتی زیاد که زیستگاه اصلی آن خطه شمال و جنگل های منطقه خزر (استانهای مازندران و گیلان) می باشد. اسبچه خزر یک اسب مینیاتوری است که نژاد خاص ایران می‌باشد. چون این اسبچه ها در حوالی دریای خزر یافت شدند نام کاسپین یا اسبچه ی خزر به آنها داده شد. اسب کاسپین علاوه بر ارزش‌های ورزش و سوارکاری، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ تکاملی اسب نیز دارد. قدیمی ترین تصویری که از این پیدا شده در نگاره های پلکان آپادانای تخت جمشید و مهر سه زبانه داریوش است. در گنجینه آمودریا در موزه بریتانیا و در نقش رستم و نقش شاپور، اسب کوچکی مشاهده می‌شود که بنا بر مطالعات فسیل شناسی بر روی بقایای اسکلت‌های یافت شده در اطراف همدان، همان اسبچه خزر است.

اگر برای حیون خونگی عزیزت نیاز به مشاوره و ویزیت دامپزشک داری ؟کافیه به صفحه مشاوره آنلاین مراجعه کنی و درخواستت رو ثبت کنی. خیلی سریع باهات تماس میگیریم.دامپزشک آنلاین

اگر شما نیز تجربه ای در این باره دارید در قسمت دیدگاهها با ما در میان بگذارید

• لندینگ پت مجله آنلاین است که به همت فعالان و طرفداران حیوانات ایران منتشر می‌شود و به هیچ یک از شرکت‌ها و افرادی که در حوزه حیوانات خانگی فعالیت تجاری می‌کنند وابسته نیست در نتیجه این مجله تنها رسانه‌ی مکتوبی است که رشد و شکوفایی خود را در توسعه و تثبیت تمام دست اندرکاران این حوزه می‌بیند مجله آموزشی حیوانات خانگی و سایت اینترنتی این رسانه یک حلقه‌ی اتصال بی بدیل برای دسترسی به تمامی دوست داران حیوانات خانگی و حیات وحش، مصرف کنندگان کالای این حوزه و شرکت‌های مرتبط است.

© کلیه حقوق قانونی این سامانه متعلق به لندینگ پت می‌باشد.